#معرفی_کتاب
‌📝نهادگرایی سیستمی؛ بازگشت به دولت

در عصری که جهان با تحولات سریع، پیچیده و چندلایه در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، فناوری و محیط زیستی روبرو است، و عدم قطعیت‌های علمی و واگرایی‌های ارزشی نمایان است، سیاست‌گذاری نیز به چالشی بی‌سابقه بدل شده است. در چنین شرایطی، نظریه‌ها و مدل‌های سنتی سیاست‌گذاری که عمدتاً بر تحلیل‌های خطی و ساده مبتنی بودند، پاسخگوی نیازهای جدید نیستند. علاوه بر آن، گرایش غالب در مطالعات سیاست‌گذاری تحت عنوان «گذار حکمرانی » که بر مشارکت و همکاری بازیگران غیر دولتی تأکید دارد، نقش دولت را کم‌رنگ کرده و به نوعی به «خالی شدن» دولت از نقش‌های کلیدی‌اش دامن زده است.
کتاب حاضر، نقدی است بر این وضعیت و با معرفی رویکردی به نام «نهادگرایی سیستمی» ، سیاست‌گذاری را نه تنها به عنوان فرایند تصمیم‌گیری، بلکه به عنوان مجموعه‌ای از ساختارها، نهادها و تعاملات در بستر حکمرانی و دولت تحلیل می‌کند. این رویکرد، بازگشت به تحلیل‌های مبتنی بر دولت توانمند و ظرفیت‌های آن را ضروری می‌داند و بر اهمیت نهادها و ساختارهای رسمی در تحقق اهداف سیاستی تأکید می‌کند.

کتاب در ده فصل تنظیم شده است که هر فصل به بازاندیشی یکی از مفاهیم کلیدی سیاست‌گذاری اختصاص دارد. در ترجمه فارسی، علاوه بر تغییر عنوان اصلی کتاب به «بازاندیشی سیاست‌گذاری: بدخیمی، حکمرانی و توانمندی دولت»، عناوین فصول نیز برای تطبیق و تسهیل بهتر در فهم، بازنگری و اصلاح شده‌اند.
فصول کتاب به دو بخش کلی تقسیم می‌شوند: بخش اول به مفاهیم عمیق سیاست‌گذاری (سیستم‌های سیاست، نهادها، دولت، مرزها) و بخش دوم به سیاست‌گذاری در عمل (اطلاعات، مشاوره، اجرا و تغییر سیاست) می‌پردازد. هر فصل با تحلیل دقیق و مثال‌های کاربردی، چارچوبی برای فهم بهتر و جامع‌تر سیاست‌گذاری ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با استفاده از تفکر سیستمی به پیچیدگی‌های سیاست‌گذاری پاسخ داد.

این کتاب با تلفیق نظریه و عمل، به خواننده کمک می‌کند تا سیاست‌گذاری را نه به عنوان یک فرآیند خطی بلکه به عنوان یک سیستم پیچیده و پویا درک کند.
در باب اهمیت و ضرورت «ترجمه و تألیف» چنین کتابی شایسته است تأکید گردد فضای سیاست‌گذاری ایران با مجموعه‌ای از چالش‌های نهادی، ساختاری، اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و اندیشه‌ای مواجه است که نیازمند بازنگری عمیق در چارچوب‌های نظری و عملی سیاست‌گذاری است. التقاط تحلیلی، محدودیت‌های نهادی، ضعف در شفافیت و پاسخگویی، نبود سازوکارهای کارآمد ارزیابی سیاست‌ها، و پیچیدگی‌های ناشی از ساختارهای سیاسی و اجتماعی، سیاست‌گذاری در ایران را به فرآیندی دشوار و پرابهام و آشفته تبدیل کرده‌اند.

علاوه بر این، فضای خاص سیاسی و فرهنگی ایران که در آن سیاست و فقه سیاسی ارتباط تنگاتنگی دارند، ضرورت تلفیق دانش بومی با نظریه‌های جهانی را دوچندان می‌کند. این کتاب با رویکرد تحلیلی و سیستماتیک خود، مسیری نو برای پرداختن به مطالعات سیاست‌گذاری و اندیشه سیاسی ایران است و می‌تواند به توسعه نظری و عملی سیاست‌گذاری در کشور کمک کند.

کتاب «بازاندیشی سیاست‌گذاری» با ارائه رویکرد نهادگرایی سیستمی، می‌تواند به سیاست‌گذاران، مدیران و پژوهشگران ایرانی کمک کند تا:
- ساختارها و نهادهای سیاست‌گذاری را به صورت سیستماتیک و در تعامل با یکدیگر درک کنند و نقاط ضعف و قوت آنها را شناسایی نمایند.
- نقش بازیگران مختلف در فرآیند سیاست‌گذاری را تحلیل کنند و تعاملات میان آنها را مدیریت نمایند.
- ظرفیت‌های دولت را در طراحی، اجرا و ارزیابی سیاست‌ها ارتقاء دهند و از تجربیات جهانی بهره‌مند شوند.
- با رویکردی سیستمی، سیاست‌گذاری را به عنوان فرآیندی چندبعدی و پیچیده ببینند و از راهکارهای ساده‌انگارانه پرهیز کنند.

در این کتاب، تلاش شده است تا اثر اصلی به زبان فارسی با دقت و وفاداری ترجمه شود و در عین حال، با افزودن مطالب تکمیلی در کادرهای مشخص و پاورقی‌ها، زمینه‌ای گسترده‌تر و جامع‌تر برای درک بهتر موضوع فراهم آید. این نسخه نه تنها ترجمه‌ای از متن اصلی است، بلکه با بازنگری عنوان کتاب و عناوین فصول کتاب و تألیف بخش‌های جدید، به گونه‌ای ارائه شده که خواننده فارسی‌زبان بتواند با دیدی عمیق‌تر و کاربردی‌تر به مطالب دست یابد. امید است این تلاش بتواند پل ارتباطی موثری میان دانش زبان اصلی و نیازهای مخاطب فارسی‌زبان ایجاد کند و به ارتقای سطح علمی و فرهنگی کمک نماید.

در نهایت، کتاب «بازاندیشی سیاست‌گذاری» یک اثر بنیادین و به‌روز در مرزهای دانش سیاست‌گذاری است که با بازنگری مفاهیم کلیدی و ارائه چارچوبی نوین، به فهم بهتر و کاربردی‌تر سیاست‌های عمومی در دنیای پیچیده امروز کمک می‌کند. این کتاب با نقد گرایش‌های فعلی سیاست‌گذاری، راهکارهای عملی برای تقویت نقش دولت و بهبود فرآیندهای سیاست‌گذاری ارائه می‌دهد.
بویژه، در فضای سیاست‌گذاری ایران که با چالش‌های نهادی، ساختاری و اجتماعی و فرهنگی و سیاسی متعددی روبرو است، این کتاب می‌تواند به عنوان راهنمایی علمی و عملی برای ارتقای کیفیت تصمیم‌گیری‌ها و حکمرانی به کار گرفته شود. ترجمه و تألیف این اثر، گامی مهم برای توسعه دانش سیاست‌گذاری و حکمرانی در کشور است و امید است این تلاش علمی، پلی میان دانش جهانی سیاست‌گذاری و نیازهای بومی ایران ایجاد کند و به ارتقای کیفیت حکمرانی و سیاست‌گذاری در کشور یاری رساند.
ولی‌اله وحدانی‌نیا/ خردادماه 1404ه‌ش