تحلیل سیاست و  سیاست‌گذاری عمومی

🌐پختگی شناختی، پیش‌نیاز سیاستمداری

✍️ولی‌اله وحدانی‌نیا (دانش‌آموخته سیاستگذاری عمومی)

پختگی شناختی به توانایی فرد در تفکر پیچیده، انعطاف‌پذیر و دقیق درباره مسائل اشاره دارد و شامل مهارت‌های بالای شناختی مانند تحلیل عمیق، درک روابط پیچیده، ارزیابی چندوجهی اطلاعات و تصمیم‌گیری منطقی است.

سیاستمداران موفق کسانی هستند که دارای این ویژگی‌ها باشند، زیرا در دنیای پیچیده و چندبعدی سیاست، مواجهه ساده‌انگارانه با مسائل و تصمیم‌گیری‌های سطحی می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.

تفکر سیستمی، به عنوان نمونه‌ای از پختگی شناختی، به سیاستمدار این امکان را می‌دهد که اجزا و روابط پیچیده یک سیستم اجتماعی، اقتصادی یا سیاسی را به صورت همزمان درک کند و از دیدگاه‌های مختلف به مسائل بنگرد.

این مهارت به سیاستمداران کمک می‌کند تا ساختارها، بازخوردها و تعاملات میان عوامل مختلف را شناسایی کرده و تصمیماتی اتخاذ کنند که نه تنها به حل مشکلات کوتاه‌مدت کمک کند، بلکه پیامدهای بلندمدت و پویایی‌های سیستم را نیز در نظر بگیرد.

ویژگی‌های کلیدی پختگی شناختی که برای سیاستمداری ضروری است عبارتند از:

▫️توانایی نگه داشتن همزمان چندین مفهوم و رابطه در ذهن، که امکان تحلیل جامع و همه‌جانبه را فراهم می‌کند.

▫️درک چندوجهی و چندبعدی مسائل، که باعث می‌شود سیاستمدار از دیدگاه‌های مختلف به موضوعات نگاه کند و راهکارهای متنوعی را بررسی نماید.

▫️انعطاف‌پذیری در تغییر دیدگاه‌ها بر اساس اطلاعات جدید، که به سیاستمدار اجازه می‌دهد در مواجهه با شرایط متغیر و پیچیده، رویکرد خود را به‌روزرسانی کند.

▫️اجتناب از ساده‌سازی‌های نادرست و کلیشه‌ای، که مانع از اتخاذ تصمیمات شتاب‌زده و غیرکارشناسی می‌شود.

▫️تصمیم‌گیری مبتنی بر تحلیل عمیق و منطقی، که تضمین‌کننده اتخاذ سیاست‌هایی است که به واقعیت‌های پیچیده جامعه پاسخ می‌دهند.

پختگی شناختی نه تنها یک مهارت ذهنی بلکه یک ضرورت اخلاقی و حرفه‌ای برای سیاستمداران است که می‌خواهند در محیطی پیچیده و پرچالش، تصمیماتی معقول، کارآمد و پایدار اتخاذ کنند.
بدون این ویژگی، سیاستمداران ممکن است گرفتار دیدگاه‌های محدود، تعصبات یا فشارهای کوتاه‌مدت شوند که به زیان جامعه و توسعه پایدار کشور خواهد بود.

نقد وضعیت ایران از دریچه لنز مفهومی پختگی شناختی، نشان می‌دهد که هرچند در برخی موارد نشانه‌هایی از تفکر پیچیده و چندبعدی دیده می‌شود، اما چالش‌های ساختاری، فرهنگی و سیاسی باعث شده است که در بسیاری موارد، پختگی شناختی لازم برای مواجهه با مسائل پیچیده و چندوجهی کشور پدیدار نشود.

توصیه سیاستی:
برای پرورش سیاستمداری و ارتقای کیفیت سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری در ایران، نیازمند تقویت مهارت‌های پختگی شناختی، تشویق به گفت‌وگوی باز و پذیرش تنوع و تکثر دیدگاه‌ها هستیم.